Komisja Europejska aprobuje przyjęcie przez Radę 17. pakietu sankcji wobec Rosji. Nowe unijne sankcje podnoszą koszty związane z kontynuowaniem wojny przez Rosję, zwiększając presję na i tak już obciążoną i niestabilną rosyjską gospodarkę. Są wyraźnym sygnałem stałego i niezachwianego poparcia UE dla Ukrainy.
Celem pakietu jest dalsze ograniczenie dostępu Rosji do technologii zbrojeniowych i zmniejszenie jej dochodów z eksportu energii poprzez objęcie sankcjami bezprecedensowej liczby statków z rosyjskiej floty cieni. Pakiet poszerza również wykaz osób fizycznych i podmiotów objętych sankcjami. Ponadto przedłuża on obowiązujące zwolnienie z pułapu cenowego ropy naftowej dla projektu Sakhalin-2, aby zadbać o bezpieczeństwo energetyczne Japonii.
Na 17. pakiet składają się następujące podstawowe elementy:
Środki przeciwdziałające obchodzeniu sankcji
UE nałożyła sankcje na 189 dodatkowych statków, które są częścią floty cieni zbiornikowców olejowych lub pozwalają Rosji czerpać dochody ze sprzedaży energii. Łączna liczba statków umieszczonych w wykazie wynosi obecnie 342. Statki wskazano wspólnie z państwami członkowskimi i Europejską Agencją Bezpieczeństwa Morskiego (EMSA). Od momentu umieszczenia w wykazie podlegają one zakazowi dostępu do portów i zakazowi świadczenia usług.
17. pakiet sankcji to największy pojedynczy pakiet sankcji grupy G7 wymierzony w statki floty cieni.
Umieszczanie takich statków w unijnym wykazie, a także wysiłki krajów partnerskich, takich jak Wielka Brytania i Stany Zjednoczone, sprawiają, że zastąpienie statków objętych sankcjami staje się coraz trudniejsze, znacznie zmniejszając tym samym zdolność Rosji do uzyskiwania dochodów z tytułu obchodzenia pułapu cenowego ropy naftowej. Podsumowując, eksport ropy naftowej stał się bardziej skomplikowany i kosztowny dla Kremla, ponieważ statki te nie są już w stanie prowadzić normalnej działalności. Zgodnie z najnowszymi danymi koalicji na rzecz pułapu cenowego ropy naftowej nastąpił spadek zarówno ilości przewożonej rosyjskiej ropy, jak i liczby rosyjskich zbiornikowców olejowych. Odkąd UE zaczęła umieszczać rosyjskie statki w wykazie, ilość dostarczanej przez nie surowej ropy naftowej zmniejszyła się o 76 proc.
Pakiet objął sankcjami również 31 nowych przedsiębiorstw, które wspierają, bezpośrednio lub pośrednio, kompleks wojskowo-przemysłowy Rosji lub uczestniczą w obchodzeniu sankcji. Dotyczy to 18 przedsiębiorstw z siedzibą w Rosji i 13 z siedzibą w państwach trzecich (6 w Turcji, 3 w Wietnamie, 2 w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, 1 w Serbii i 1 w Uzbekistanie).
Osoby i podmioty objęte sankcjami
Ogłoszony pakiet obejmuje 75 dodatkowych wpisów w wykazie, w tym 17 osób fizycznych i 58 podmiotów odpowiedzialnych za działania podważające integralność terytorialną, suwerenność i niezależność Ukrainy. Aktywa tych osób i podmiotów zamrożono, nie wolno też udostępniać tym osobom i podmiotom zasobów gospodarczych, a same osoby fizyczne mają zakaz podróżowania. Nowe sankcje dotyczą głównie rosyjskiego sektora wojskowego i obronnego. Osoby i podmioty umieszczone w wykazie w ramach tego pakietu wskazano na podstawie nowych kryteriów dotyczących czynników umożliwiających działalność floty cieni oraz nowych kryteriów dla przemysłu wojskowego. W obu przypadkach kryteria te przyjęto w ramach 16. pakietu sankcji. Sankcje nałożono ponadto na rosyjskie przedsiębiorstwo żeglugowe (Joint Stock Company Volga Shipping), które odgrywa ważną rolę w generowaniu dochodów. Środki ograniczające są wymierzone również w podmioty zaangażowane w grabież dziedzictwa kulturowego oraz inne podmioty działające na okupowanych terytoriach.
Środki handlowe
Pakiet poszerza wykaz produktów objętych sankcjami o nowe produkty podwójnego zastosowania oraz produkty zaawansowane technologicznie objęte ograniczeniami wywozowymi, co ma na celu odcięcie Rosji od kluczowych technologii, zwłaszcza tych o przeznaczeniu wojskowym, takich jak:
- chemiczne prekursory materiałów energetycznych. Istnieją dowody na to, że prekursory chemiczne są wykorzystywane, bezpośrednio lub pośrednio, jako paliwo do rosyjskich pocisków rakietowych. W związku z tym do produktów objętych sankcjami dodano produkty takie jak chloran sodu, chloran potasu, pył aluminiowy, pył magnezowy i proszek boru;
- części zamienne i komponenty do wysokoprecyzyjnych obrabiarek sterowanych komputerowo (CNC). Dotychczasowe sankcje dotyczyły znacznej liczby obrabiarek, ale nie objęły części zamiennych, takich jak śruby z nakrętką kulkową i enkodery, które mają zasadnicze znaczenie dla utrzymania przez Rosję bazy przemysłowej służącej systemowi wojskowemu.
Ograniczenie wywozu tych produktów wrażliwych i objęcie ich środkami przeciwdziałającymi obchodzeniu sankcji, takimi jak zakaz tranzytu, znacznie utrudni Rosji pozyskiwanie tych towarów.
„Wyjątek sachaliński”
17. pakiet sankcji przewiduje przedłużenie okresu obowiązywania zwolnienia z pułapu cenowego ropy naftowej, które w związku z obawami o bezpieczeństwo energetyczne zezwala na transport statkami do Japonii ropy naftowej wydobytej w Rosji w ramach projektu Sakhalin-2. Przedłużenie przyznano na rok – do 28 czerwca 2026 r.
Wpływ unijnych sankcji
Unijne sankcje są nadal podstawowym sposobem reagowania na nieuzasadnioną agresję wojskową Rosji wobec Ukrainy. Ich cel jest jasny – osłabić zdolność Rosji do finansowania i kontynuowania wojny przeciwko Ukrainie. Dane ekonomiczne wyraźnie wskazują, że unijne sankcje działają.
Rosja sprzedaje obecnie swoje zasoby taniej, a to, czego potrzebuje, kupuje po zawyżonych cenach, co ma wyraźny negatywny wpływ na jej gospodarkę. Ta działa niemal na maksymalnych obrotach i zmaga się z wysoką i rosnącą inflacją, która obecnie przekracza 10 proc. Szacuje się, że w 2025 r. inflacja osiągnie 9,3 proc., znacznie przekraczając cel 4 proc. Deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych gwałtownie rośnie, a stopy procentowe wynoszą 21 proc. Rosja wykorzystała również znaczne środki z Funduszu Narodowego Dobrobytu, aby sfinansować swój deficyt budżetowy. Wartość płynnych aktywów finansowych funduszu jest obecnie o 65 proc. niższa niż przed wojną.
Ponadto dzięki sankcjom w dziedzinie energii nałożonym przez Unię i państwa grupy G7 oraz dzięki polityce prowadzonej w ramach planu REPowerEU polegającej na dywersyfikacji dostaw energii i uniezależnieniu się od rosyjskiego importu dochody Rosji z ropy naftowej i gazu spadły ze 100 mld euro w 2022 r. do 22 mld euro w 2024 r. Oznacza to spadek o prawie 80 proc. w porównaniu z okresem sprzed wojny.
Dzięki ograniczeniom wywozowym rosyjska gospodarka nie ma dostępu do produktów podwójnego zastosowania, technologii krytycznych i produktów przemysłowych, takich jak części zamienne, maszyny i elektronika, które są jej niezbędne do prowadzenia działań wojennych. Rosja straciła ponad 60 proc. tego, co pozyskiwała w ramach handlu z UE przed wojną.
UE dba o silną międzynarodową koordynację sankcji w ramach grupy G7 i we współpracy z innymi partnerami o zbieżnych poglądach. Jako strażniczka traktatów UE Komisja Europejska monitoruje egzekwowanie unijnych sankcji przez państwa członkowskie UE.
Rosja nieustannie poszukuje sposobów na uniknięcie sankcji. Jest to jasny dowód na to, że takie środki są skuteczne, przy czym konieczne są dalsze wysiłki w celu przeciwdziałania obchodzeniu sankcji. Wysłannik UE ds. sankcji David O’Sullivan kontynuuje działania informacyjne skierowane do kluczowych państw trzecich w celu zwalczania obchodzenia przepisów. We współpracy z partnerami o zbieżnych poglądach uzgodniliśmy również wspólny wykaz objętych sankcjami priorytetowych towarów, w przypadku których przedsiębiorstwa powinny zachować szczególną staranność i których państwa trzecie nie mogą wywozić ponownie do Rosji. Ponadto w UE sporządziliśmy również wykaz objętych sankcjami towarów o krytycznym znaczeniu gospodarczym, w odniesieniu do których przedsiębiorstwa i państwa trzecie powinny zachować szczególną czujność.
Źródło: Komisja Europejska
