17 lutego akt o usługach cyfrowych zaczął mieć zastosowanie do wszystkich pośredników internetowych w UE. Jest to przełomowy zbiór przepisów UE, który ma sprawić, że środowisko internetowe stanie się bezpieczniejsze, bardziej sprawiedliwe i przejrzyste. Zgodnie z tym aktem, użytkownicy w UE są lepiej chronieni przed nielegalnymi towarami i treściami, a ich prawa są przestrzegane na platformach internetowych, na których kontaktują się z innymi użytkownikami, wymieniają się informacjami lub kupują produkty.
Nowe obowiązki platform i użytkowników
Wszystkie platformy internetowe z użytkownikami w UE, z wyjątkiem małych przedsiębiorstw i mikroprzedsiębiorstw (zatrudniających mniej niż 50 osób, i o rocznym obrocie poniżej 10 mln EUR), muszą wdrożyć następujące środki, mające na celu:
- Zwalczanie nielegalnych treści, towarów i usług: platformy internetowe muszą zapewniać użytkownikom możliwość sygnalizowania nielegalnych treści, w tym towarów i usług. Co więcej, platformy internetowe będą musiały współpracować z „zaufanymi podmiotami sygnalizującymi”, wyspecjalizowanymi podmiotami, których zgłoszenia będą musiały być traktowane priorytetowo przez platformy.
- Ochronę małoletnich: w tym całkowity zakaz targetowania małoletnich reklamami opartymi na profilowaniu lub na ich danych osobowych.
- Wzmocnienie pozycji użytkowników w zakresie informacji o reklamach, które są im widoczne, np. o tym, dlaczego reklamy są im wyświetlane i kto zapłacił za reklamę.
- Zakazanie reklam skierowanych do użytkowników w oparciu o dane wrażliwe, takie jak przekonania polityczne lub religijne, preferencje seksualne itp.
- Zobowiązanie do przedstawienia uzasadnienia użytkownikowi, którego dotyczy jakakolwiek decyzja dotycząca moderowania treści, np. usunięcie treści, zawieszenie konta itp., oraz załadować uzasadnienie do bazy danych na temat przejrzystości aktu o usługach cyfrowych.
- Zapewnienie użytkownikom dostępu do mechanizmu składania skarg umożliwiającego kwestionowanie decyzji dotyczących moderowania treści.
- Publikowania sprawozdania z procedur moderowania treści co najmniej raz w roku.
- Zapewnienie użytkownikowi jasnych warunków korzystania z usług i zawierania główne parametrów, na podstawie których działają systemy rekomendacji treści.
- Wyznaczenie punktu kontaktowego zarówno dla organów, jak i użytkowników.
Oprócz platform internetowych akt o usługach cyfrowych ma również zastosowanie do usług hostingu (np. usług w chmurze lub systemów nazw domen, usług kontekstowych łączących użytkowników z adresami stron internetowych), a także do pośredników internetowych (np. dostawców usług internetowych lub domeny).
Od końca sierpnia 2023 r. akt o usługach cyfrowych ma już zastosowanie do 19 bardzo dużych platform internetowych i wyszukiwarek (VLOSE) wyznaczonych w kwietniu 2023 r. (średnio ponad 45 mln użytkowników miesięcznie). Są to między innymi: Amazon, Facebook, Zalando czy Google. Trzy inne platformy wyznaczone jako bardzo duże platformy w grudniu 2023 r. mają do końca kwietnia obowiązek wypełnienia najbardziej rygorystycznych obowiązków wynikających z aktu o usługach cyfrowych (Pornhub, Stripchat, XVideos). Będą one jednak musiały wypełniać ogólne obowiązki aktu o usługach cyfrowych od początku jego obowiązywania, tj. 17 lutego bieżącego roku.
Koordynatorzy ds. usług cyfrowych w państwach członkowskich
Platformy, które nie zostały wyznaczone jako bardzo duże platformy internetowe lub bardzo duże platformy internetowe, będą nadzorowane na szczeblu państw członkowskich przez niezależny organ regulacyjny działający jako krajowy koordynator ds. usług cyfrowych (Digital Services Coordinator – DSC). DSC będą nadzorować i egzekwować akt o usługach cyfrowych w odniesieniu do platform mających siedzibę na terytorium ich państw.
W praktyce koordynatorzy ds. usług cyfrowych jest pierwszym punktem kontaktu do składania przez użytkowników skarg dotyczących naruszeń aktu o usługach cyfrowych przez dowolną platformę. W stosownych przypadkach koordynator ds. usług cyfrowych przekazuje skargę koordynatorowi ds. usług cyfrowych w państwie członkowskim siedziby platformy, w stosownych przypadkach wraz z opinią. Zadaniem DSC jest również certyfikowanie istniejących pozasądowych mechanizmów odwoławczych dla użytkowników w celu rozpatrywania skarg i kwestionowania decyzji dotyczących moderowania treści, a także ocena i przyznawanie statusu zaufanych podmiotów sygnalizujących odpowiednim wnioskodawcom lub niezależnym podmiotom, które wykazały się wiedzą fachową w zakresie wykrywania, identyfikowania i zgłaszania nielegalnych treści w Internecie.
DSC odpowiada także za przetwarzanie wniosków analityków o dostęp do danych VLOP i VLOSE na potrzeby konkretnych badań, sprawdzanie ich i zwracanie się o dostęp do danych w ich imieniu. Koordynatorzy posiadają silne uprawnienia w zakresie prowadzenia dochodzeń i egzekwowania przepisów, aby zapewnić przestrzeganie aktu o usługach cyfrowych przez dostawców mających siedzibę na ich terytorium. Będą one mogły nakazać inspekcje w następstwie podejrzenia naruszenia aktu o usługach cyfrowych, nakładać grzywny na platformy internetowe, które nie przestrzegają aktu o usługach cyfrowych, oraz nakładać środki tymczasowe w przypadku poważnych szkód dla sfery publicznej.
Europejska Rada ds. Usług Cyfrowych
Koordynatorzy ds. usług cyfrowych i Komisja utworzą niezależną grupę doradczą – Europejską Radę ds. Usług Cyfrowych – w celu zapewnienia spójnego stosowania aktu o usługach cyfrowych oraz zapewnienia użytkownikom w całej UE takich samych praw, niezależnie od tego, gdzie platformy internetowe mają siedzibę.
Rada będzie konsultowana w sprawie egzekwowania aktu o usługach cyfrowych i doradzać w sprawie pojawiających się kwestii związanych z aktem o usługach cyfrowych i może wnieść wkład w opracowanie wytycznych i analiz. Będzie również pomagać w nadzorze nad bardzo dużymi platformami internetowymi i bardzo dużymi wyszukiwarkami internetowymi oraz będzie wydawać coroczne sprawozdania na temat znaczących zagrożeń systemowych i najlepszych praktyk w zakresie ich ograniczania. Pierwsze spotkanie Rady odbędzie się w dniu 19 lutego 2024 r.
Dalsze kroki
W marcu 2024 r. Komisja zamierza przyjąć wytyczne w sprawie środków zmniejszających ryzyko w odniesieniu do procesów wyborczych. Konsultacje publiczne w sprawie aktu delegowanego dotyczącego dostępu do danych spodziewane są w kwietniu, a jego przyjęcie nastąpi w lipcu, a wejdzie w życie w październiku 2024 r. W maju Komisja planuje przyjąć akt wykonawczy w sprawie wzorów sprawozdań z przejrzystości.
Przydatne linki:
- Akt o usługach cyfrowych,
- Digital Services Act (DSA),
- Pierwszy zestaw bardzo dużych platform i wyszukiwarek internetowych,
- Trzy bardzo duże platformy internetowe (VLOP).
Źródło: Komisja Europejska
