Zgodnie z opublikowanym 19 października sprawozdaniem rocznym w sprawie monitorowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) Komisja Europejska przeanalizowała ponad 420 takich inwestycji w UE, których dokonano w ciągu ostatniego roku. W tym samym okresie państwa członkowskie UE zablokowały 560 wniosków o wywóz produktów podwójnego zastosowania. Te wyniki świadczą o silnym zaangażowaniu Komisji Europejskiej i państw członkowskich na rzecz obrony europejskiego bezpieczeństwa i porządku publicznego w czasie rosnących napięć geopolitycznych.
Państwa członkowskie UE, które wykorzystują systemy monitorowania BIZ, są zobowiązane do zgłaszania bezpośrednich inwestycji zagranicznych pozostałym państwom członkowskim i Komisji Europejskiej, jeżeli inwestycje te mogą wpłynąć na bezpieczeństwo lub porządek publiczny w więcej niż jednym państwie członkowskim lub jeśli mają wpływ na strategiczne projekty i programy będące przedmiotem zainteresowania całej UE. Komisja analizuje zgłoszone inwestycje i w przypadku wystąpienia wątpliwości Komisja lub inne państwa członkowskie mogą się nimi podzielić ze zgłaszającym państwem członkowskim, które uwzględnia te wątpliwości podczas podejmowania decyzji w sprawie inwestycji.
Od czasu wejścia w życie unijnego rozporządzenia w sprawie monitorowania BIZ liczba państw członkowskich UE posiadających mechanizm monitorowania wzrosła z 11 do 21, a kolejne mechanizmy są już opracowywane. Jeżeli chodzi o produkty podwójnego zastosowania (dające się wykorzystać do celów cywilnych lub wojskowych), w 2021 r. państwa członkowskie rozpatrzyły 38 500 wniosków o wywóz takich produktów o wartości 45,5 mld euro. W 560 przypadkach zablokowały wywóz ze względu na zagrożenie dla bezpieczeństwa (o łącznej wartości 7 mld euro).
Monitorowanie BIZ
Z trzeciego sprawozdania rocznego z monitorowania BIZ wynika, że w 2022 r. wykorzystanie mechanizmu monitorowania nadal rosło. Kluczowe ustalenia sprawozdania są następujące:
- Komisja szybko przeprowadzała ocenę transakcji BIZ zgłoszonych przez państwa członkowskie: 87 proc. z nich oceniono w ciągu zaledwie 15 dni kalendarzowych, co pozwoliło uniknąć opóźnień w wydawaniu zezwoleń przez państwa członkowskie.
- Mechanizm UE nie ogranicza otwartości UE na BIZ: spośród ponad 420 przypadków poddanych monitorowaniu w 2022 r. mniej niż 3 proc. zakończyło się wydaniem opinii przez Komisję.
- W 2022 r. USA, Wielka Brytania, Chiny, Japonia, Kajmany i Kanada stanowiły sześć największych źródeł BIZ w UE.
- Większość przypadków (59 proc.) dotyczyła przetwórstwa przemysłowego w różnorodnych sektorach, w tym w przemysłach energii, lotniczym i kosmicznym, obronności, półprzewodników, zdrowia, przetwarzania i przechowywania danych, komunikacji, transportu i cyberbezpieczeństwa.
Unijne rozporządzenie w sprawie monitorowania BIZ weszło w pełni w życie w październiku 2020 r. Ustanowiony rozporządzeniem mechanizm współpracy umożliwia państwom członkowskim i Komisji szybką i skuteczną wymianę informacji na temat BIZ. Pozwolił on zapobiec inwestycjom stanowiącym zagrożenie dla bezpieczeństwa lub porządku publicznego bez ograniczania przypływu inwestycji zagranicznych do UE. Od czasu utworzenia mechanizmu współpracy Komisja przeanalizowała ponad 1100 BIZ.
W opublikowanej w lipcu 2023 r. strategii bezpieczeństwa gospodarczego podkreślono potrzebę wypracowania wspólnego rozumienia zagrożeń dla bezpieczeństwa gospodarczego UE oraz lepszego wykorzystania istniejących narzędzi. W tym kontekście Komisja Europejska kończy ocenę rozporządzenia w sprawie monitorowania BIZ, a zmienione rozporządzenie zostanie zaproponowane przed końcem 2023 r.
Kontrola wywozu
Opublikowana dziś przez Komisję Europejską aktualizacja statystyczna dotycząca wdrażania rozporządzenia w sprawie kontroli wywozu stanowi uzupełnienie rocznego sprawozdania z kontroli wywozu za 2022 r. Przedstawiono w niej dane na temat zezwoleń za 2021 r., które zgromadzono z wykorzystaniem metodyki opracowanej na zasadzie dobrowolności z państwami członkowskimi i w oparciu o poprzednie rozporządzenie w sprawie kontroli wywozu produktów podwójnego zastosowania. Aktualizacja uzupełni braki w danych, ponieważ przyszłe roczne sprawozdanie z kontroli wywozu za 2023 r. będzie już obejmowało dane dotyczące zezwoleń za 2022 r., zgromadzone z wykorzystaniem nowej metodyki, zgodnie z wymogiem dotyczącym zwiększonej przejrzystości określonym w obowiązującym rozporządzeniu (UE) nr 821/2021 w sprawie kontroli wywozu produktów podwójnego zastosowania.
Źródło: Komisja Europejska
